Ten Dipoles
Ten Dipoles is geschreven door Aspasia Nasopoulou voor blokfluitkwintet Seldom Sene en installatie van tien vrije aerofonen. Deze nieuwe windinstrumenten werden speciaal voor dit stuk ontworpen en gebouwd door klankkunstenaar Horst Rickels
en Ernst Dullemond. De compositie bestaat uit tien miniaturen van elk 2 à 3 minuten
die gebaseerd zijn op de tien tegenstellingen, de ‘dipolen’, die volgens een vóór- aristotelische theorie de basisprincipes vormen van alle elementen:
1 good-bad 2. even-odd 3. one-many 4. female-male 5. still-moving 6. dark-light 7. left-right 8. straight-bent 9. square-oblong 10. limited-unlimited
Om het idee van deze tegenstellingen naar voren te brengen worden verschillende combinaties van blokfluiten ingezet die zijn geselecteerd uit de verzameling van het kwintet. Zo ontstaan ongehoorde klankbeelden en uitdagende instrumentaties, o.a: • een extreem lage combinatie van vier F-contrabassen met een subcontrabas
• een combinatie van instrumenten op verschillende diapasons; de toonhoogte van de A (A=415Hz, A=440Hz en A=466Hz)
• een combinatie van renaissanceblokfluiten met moderne, lage Paetzold blokfluiten
• een combinatie van vijf gelijke instrumenten (5 voice utes: barok tenorblok uiten in D).
Om het gebruikelijke klankpotentieel verder uit te dagen, eraan voorbij te gaan en daarnaast een extra visuele dimensie toe te voegen aan de compositie, heeft Aspasia Nasopoulou een set nieuwe instrumenten laten ontwikkelen.
10 Vrije Aerofonen
"De klankwereld van de vrije aerofonen is op het eerste
gehoor ongecontroleerd. Gerelateerd aan de blokfluit hebben zij vanaf de prehistorie andere wegen gekozen om tot hun huidige virtuoze status te geraken. In vergelijking met de criteria voor hun hoogontwikkelde broeders en zusters, de blokfluiten, falen zij erbarmelijk. Als automaten pogen zij niet om door gebruik van geavanceerde technologien en computersturing hun familieleden de loef af te steken door nog sneller, nog perfecter te zijn. De kracht van de vrije aerofonen ligt in hun imperfectie, hun ‘knulligheid’, hun instabiliteit in het omgaan met hun natuurlijke element: de wind.
Daarbij zijn ze verrassend in hun gedrag en bewegingen om tot hun klankresultaat te kunnen komen. Eerder zullen zij mededogen genereren dan bewondering. De vrije aerofonen tonen tenslotte dat er nog andere principes in onze wereld existeren dan de heersende. Het globale klankbeeld is vergelijkbaar met dat van labiaal- en linguaal-pijpen (orgel) en fluiten. Afwijkend daarvan is de instabiliteit van klankspectrum en toonhoogte door het toepassen van een variabele winddruk en andere ontregelende technieken. In een enkel geval speelt een percussief element mee." Horst Rickels
The composition was supported by FPK.
..wat betreft de zeggingskracht is de commissie vooral onder de indruk van het werk Ten Dipoles. Door de verrassende klankkkeuren en de combinatie met een klankinstallatie weet de muziek hier tot het eind te boeien.
FPK
13 November 2016, November Music, Kunstmuziekroute De Muzerij, Atrium at 12:00 13:30, 15:00 , 's Hertogenbosch
Some other performances
•19 February 2017, Orgelpark, Amsterdam
•26 March 2017, De Pont Museum, Tilburg
•14 May 2017, Amstelkerk, Amsterdam
